Στο έργο Dust I μια παρέα μεταμφιεσμένων με ζωόμορφες μάσκες εγκαταλείπουν την πόλη και συγκεντρώνονται τη νύχτα στην ύπαιθρο για να εξαπολύσουν με τη γύμνια τους την πρόκληση DUST MY ASS. Ένας χορός όπου αναμειγνύεται το ανθρώπινο με το ζωώδες, που εκδηλώνεται η διονυσιακή μανία, η εγγύτητα προς τη ζώσα ουσία, η πάλη της μορφής με το άμορφο. Μία συνάθροιση που φέρνει στο νου τις οργιαστικές νυχτερινές ορειβασίες των μαινάδων στην αρχαιότητα. 01/12/2006 – 31/01/2007
Το έργο Dust ΙΙ ,ειδικότερα, πραγματεύεται το ιερό στην αντιθετική και, ταυτόχρονα, συμπληρωματική του σχέση με τον έρωτα και το θάνατο. Στην αρχή παρακολουθούμε μια ιεροτελεστία αρρενωπού αυτοερωτισμού, που μας εισάγει στο σύμπαν του ερωτισμού, της ατομικής υποκειμενικότητας, υποδηλώνοντας παράλληλα τον αποκλεισμό των γυναικών από την πηγή του αυθεντικού έρωτα και την αυτοδιάθεση, όπως υπαινίσσεται η φευγαλέα παρουσία μιας αισθησιακής, φασματικής γυναικείας φιγούρας δίχως πρόσωπο. «Ο έρωτας για τους άλλους αρχίζει από τον έρωτα για τον εαυτό μας. Να χαϊδεύεσαι και να χαϊδεύεις τους άλλους, αυτό δεν είναι η απαρχή κάθε αυθεντικής επικοινωνίας, κάθε πραγματικά ανθρώπινης επαφής;»1
Στη συνέχεια διαδραματίζεται ένα αγωνιώδες ταξίδι μέσα στη νύχτα, με πρωταγωνιστές παπάδες, στο περιβάλλον της αθηναϊκής μεγαλούπολης. Ο ρυθμός, η ατμόσφαιρα, το σάουντρακ, αποπνέουν την αίσθηση αναζήτησης και, ταυτόχρονα, καταδίωξης. Στο σημείο αυτό ξεκινάει μια περιπέτεια μέσα από σκοτεινές ατραπούς για να οδηγήσει τελικά τους ήρωες στην ανακάλυψη της ενότητας μυστικισμού κι ερωτισμού. Στις περίφημες Μελέτες για τον Ερωτισμό2, ο Ζωρζ Μπατάιγ περιγράφει ως εξής τη σχέση της μυστικής εμπειρίας με την εμπειρία του αισθησιασμού: «Πάντα έχουμε να κάνουμε με μια απόσπαση από τη διατήρηση της ζωής, μιαν αδιαφορία για τα μέσα που τη διασφαλίζουν, μιαν αγωνία που βιώνεται μέσα σε συνθήκες όπου οι δυνάμεις του όντος ανατρέπονται, τέλος μια διάνοιξη στην άμεση κίνηση της ζωής που συνήθως είναι καταπιεσμένη, η οποία αίφνης ελευθερώνεται με ένα ξεχείλισμα χαράς προς το άπειρο».
2
Ο αμφίσημος (και αμφίθυμος) χαρακτήρας του ιερού κατά τον R.Otto3, που εκδηλώνεται ως mysterium tremendum( τρομερό μυστήριο) και mysterium fascinans ( γοητευτικό μυστήριο), εκφράζει ταυτόχρονα τις δύο όψεις με τις οποίες βιώνονται ο έρωτας και ο θάνατος ως υπερβάσεις των ορίων της ατομικής υποκειμενικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο οργασμός παρουσιάζεται πολλές φορές συμβολικά στις θρησκευτικές παραδόσεις σαν θάνατος και αναγέννηση. Η ερωτική συνουσία είναι μια μορφή αυτοαπώλειας, που γεννάει την αίσθηση του εκμηδενισμού στους εραστές, καταργώντας την ασυνέχεια της ύπαρξής τους. «Ζω χωρίς να κατοικώ εντός μου. Και στη συνέχεια: Που πεθαίνω γιατί δεν πεθαίνω»4.
Το ίδιο μυστήριο δεν εκφράζει μέσα στο σπαραγμό της έκστασής του ο Μυστικός Άγιος Ιωάννης του Σταυρού; Στα πλάνα της αλλόκοτης αυτής νυχτερινής περιπέτειας παρεμβάλλονται σκηνές αυτομαστιγώματος, που παραπέμπουν σε ένοχη θρησκευόμενη συνείδηση. Ο πουριτανισμός, με τα αισθήματα ενοχής που τον συνοδεύουν, δεν ενέσκηψε ασφαλώς στην ανθρωπότητα με τη γένεση του χριστιανισμού. Ο R.Dodds εξιστορεί αναλυτικά στο μνημειώδες έργο του Οι Έλληνες και το Παράλογο5 τις σαμανιστικές επιδράσεις που δέχτηκε από το Βορρά το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, οι οποίες οδήγησαν στις ορφικές και πυθαγόρειες δοξασίες περί αντίθεσης ψυχής-σώματος, με ακραία έκφραση τον τρόμο προς το κορμί και την αποστροφή προς τον αισθησιασμό. Η αντιπαράθεση πνεύματος και ύλης, κόσμου και επέκεινα, με όχημα τον νεοπλατωνισμό και το γνωστικισμό, υιοθετήθηκε στη συνέχεια από το χριστιανισμό, με τη σχετική διαφοροποίηση της ορθόδοξης πατερικής θεολογίας. Σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, τον πατέρα του χριστιανικού μυστικισμού, ο κόσμος αποτελεί μια «Θεοφάνεια», μία «φανέρωση του Θεού».
Με ταχυδακτυλουργική μαεστρία, σε μια σκηνή αποκαλύπτεται φευγαλέα η απωθημένη θηλυκή πλευρά και ο υποβόσκων ερωτισμός που λανθάνουν στις τρεις μεγάλες πατριαρχικές θρησκείες. Σε μια διεισδυτική ανάλυση του Φώτη Τερζάκη για τη δογματική κατοχύρωση του Πνεύματος στο χριστιανισμό6, έχει υποστηριχθεί η ενδιαφέρουσα άποψη ότι με τον τρόπο αυτό ενσωματώθηκαν οι εκστατικές και θηλυκές όψεις των προγενέστερων θρησκευτικών παραδόσεων της περιοχής της Μικράς Ασίας. Στο επίπεδο της λαϊκής θρησκευτικής λατρείας, εύγλωττο είναι το φαινόμενο της αισθηματικής αγάπης προς την Παναγία, ιδίως στα πλαίσια της Ορθόδοξης παράδοσης. Όσο για τον υποβόσκοντα ερωτισμό, παρόλες τις προσπάθειες να διαβαστεί ως αλληγορία, το Άσμα Ασμάτων, με τον απροκάλυπτο αισθησιασμό του, εκφράζει ίσως τη «βαθύτερη πνευματική διάσταση που βρίσκεται σε λειτουργία στην ίδια την παθιασμένη σεξουαλική διάδραση»7.
Η σιωπή που περιβάλλει τα πρόσωπα καθόλη τη διάρκεια του έργου, με τη συμβολή του υποβλητικού σάουντρακ των KONSTRUCT, μετατρέπεται σε “ομιλούσα σιωπή” που προηγείται της αποκάλυψης ενός κρυμμένου νοήματος, του νήματος που συνδέει τον ερωτισμό, το θείο και το θάνατο. Στην τελική πράξη του δράματος, η συντροφία των παπάδων με όχημα τη γύμνια αποκαλύπτει τη ροπή της ύπαρξης να απωλέσει τη μορφή της, την τάση της ασυνεχούς ζωής να παραδοθεί στην αλληλουχία του είναι: IN DUST WE TRUST.
3
«Όλα στον ίδιο τόπο καταλήγουν. Από χώμα έγιναν και στο χώμα επιστρέφουν./Άλλωστε ποιος γνωρίζει αν η ψυχή του ανθρώπου ανεβαίναι μετά θάνατον στον ουρανό και αν η ψυχή του ζώου κατεβαίναι κάτω απ’ τη γη;/Έτσι, διαπίστωσα πως καλύτερο δεν έχει ο άνθρωπος, παρά να νιώθει χαρά μ’ αυτό που κάνει. Να ποιο είναι το μερίδιό του στη ζωή. Γιατί ποιος μπορεί να πει τι θα γίνει όταν αυτός χαθεί;»8 Εκκλησιαστής, 3,20-22
Πάνος Τσαχαγέας
Μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων
CV Katerina Kana
1. Ραούλ Βανεγκέμ, Η Βίβλος των Ηδονών, σ.130, μετ. Θέμης Μιχαήλ, εκδ. Ελεύθερος Τύπος
2. Ζωρζ Μπατάιγ, Ο Ερωτισμός, σ.353, μετ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Ίνδικτος
3. Αναφέρεται στο: Φώτης Τερζάκης, Μελέτες για το Ιερό, σ.40, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
4. Αναφέρεται στο: Στέφανος Ροζάνης, Λόγος Αποσπασματικός περί του Θείου Έρωτος, σ. 59, εκδ.Ψυχογιός
5. R.Dodds, Οι Έλληνες Σαμάνες και η προέλευση του πουριτανισμού, στο: Οι Έλληνες και το Παράλογο, σ.95-113, μετ. Γιώργη Γιατρομανωλάκη, εκδ. Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α.Καρδαμίτσα
6. Φώτης Τερζάκης, ό.π, σ. 390 7. Slavoj Zizek, Η Μαριονέτα και ο Νάνος-Ο Διαστροφικός
Πυρήνας του Χριστιανισμού, σ.183, μετ. Κώστας Περεζούς, εκδ.Scripta 8. Εκκλησιαστής, σ. 21, μετ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Ολκός
{mosimage}E31 GALLERY
Ευριπίδου 31-33 και Αθηνάς, 2ος όροφος
Ώρες και ημέρες λειτουργίας:
Τρίτη έως και Παρασκευή 16:00 – 20:30
Σάββατο 12:00 – 16:00 / Πρωϊνά με ραντεβού
Τηλ. 210 32 10 881 Κιν. 6939 68 29 71
E – mail:
Web site : www.e31gallery.com{mospagebreak}
CV KATERINA KANA
Born in Nicosia, Cyprus Lives and works in Athens, Creece
Education
1991 Royal Academy of Music, London 1992 Camberwell School of Art an Design, London
1993 Central St. Martins School of Art and Design, London
1995 Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts de Paris / atelier C. Boltanski
Prices & Grants
For research in the Fine Art awared by the Ministry of Culture FIACRE France Residency Grant, International Studio / curator program, New York Elizabeth Foundation, New York / AFFA Ministry of Foreign Affairs, France
Selected Solo Exhibitions
2006 ‘Dust’ , E31 Gallery, Athens, Greece
2000 ‘About Eden’ Epikentro Gallery, Athens, Greece
1999 ‘Day nine’ The Kitchen Theater, New York, USA ‘ Absolut Kana’ absolute
originals, Rebecca Camhi Gallery, Athens, Greece ‘ Hotel Room’ Intercontinental
Hotel, Athens, Greece ‘ Fabula’ Archimede Staffolini Gallery, Nicosia
1998 ‘Blue Pigs’ Musee Geo-Charles, France ‘Blue Pigs’ & ‘Nurses’ Lehmann & Maupin Gallery, New York, USA
1997 ‘ Gorilla Bride’ CAPC Musee d’ art contemporain de Bordeaux, France
1996 ‘ Be your guide’ Galerie Renos Xippas, Paris, France ‘ Playing D’ Galerie Pierre Nouvion, Monaco
1995 ‘Medals of Honour’ Galerie OZ, Paris France ‘ Les Philosophes a manger’ Galerie du Temple, Paris, France ‘ Le repas’ Centre d’ art Contemporain, Troyes France ‘ Une histoire’ Galerie Robespiere, Ville de Grande-Synthe, France ‘ Travesty’ Ileana Tounta Gallery, Athens, Greece
Select Comissions & Exhibitions
2006
BAC International Festival Of Contemporary Art in Barcelona, Spain Projection of ‘The hunter & the rabbit’ Athens Video Art Festival, Greece ‘Into the pill’ E31 Gallery, Athens, Greece ‘ Masquerade’ Selini Gallery, Athens, Greece
2002 ‘Through the eyes of a one use camera’ a.antonopoulou Gallery, Athens Greece ‘Collage & Photos’ Oxymoro, Athens Greece ‘ Koukles’ mommys Bar, Athens, Greece
2001 ‘La belle et la bete’ Laiki cultural group / Apollonia Art Exchanges, FracCorse, Corcica Drac Alsace, Strasbourg, France Centre d’ art contemporain, Brussels, Belgium Macedonian Museum of Contemporary Art, Thessalonica, Greece
2000 ‘ L’ego Absolut’ Union centrale des arts decoratifs / Sponsor absolute vodka Palais / Musee du Louvre, Paris, France ‘ Magic Software’ Sponsor 3M Group / Gazi Art Center, Athens, Greece Mylos art center, Thessalonica, Greece ‘Projection Fabula’ Video Dance Festival, Thessalonica, Greece ‘ Images Mobiles’ Pierides Museum of Contemporary Art, Nicosia Municipal Arts Center, Cyprus Festival International Kypria / Cultural services of the ministry of education and culture ‘ Doubles’ Unlimited Gallery, Athens, Greece