Με μεγάλη επιτυχία και προσέλευση κόσμου πραγματοποιήθηκε στον ιστορικό κινηματογράφο Αλκυονίς, την Κυριακή 17 Δεκεμβρίου, η επίσημη πρεμιέρα της ταινίας "Dede", σε σκηνοθεσία Mariam Khatchvani, η οποία τίμησε με την παρουσία της την εκδήλωση. Η Mariam Khatchvani μια νέα, πολλά υποσχόμενη, σκηνοθέτιδα δήλωσε ευτυχισμένη και περήφανη που το έργο της τράβηξε το ενδιαφέρον της ελληνικής εταιρίας διανομής NEW STAR η οποία έχει φέρει μεγάλους σκηνοθέτες στην Ελλάδα, όπως τον Αλεξάντερ Σοκούροφ και τον Μπέλα Ταρ, ενώ κυκλοφόρησε σε DVD τις ταινίες του Αγγελόπουλου.
Βλέποντας την ταινία Dede,που διαδραματίζεται στο παγωμένο τοπίο ενός απομακρυσμένου χωριού της Γεωργίας, ο θεατής έρχεται σε επαφή με αναχρονιστικά έθιμα και με τη σκληρότητα της κοινωνικής κοσμοθεωρίας των κατοίκων του. Οι παραδόσεις καταπιέζουν τις γυναίκες, οι οποίες ζούνε δίχως την ελευθερία να αποφασίζουν για τον εαυτό τους. Σύνηθες, βέβαια, για πολλές περιοχές και εποχές, να παντρεύονται οι γυναίκες παρά τη θέληση τους, όμως στο χωριό Ushguli το δράμα δεν τελειώνει εκεί.. Η γυναίκα ποτέ δεν αποκτά αυτονομία, ούτε καν η μητρότητα δεν την κάνει πιο αξιοσέβαστη… Οι άντρες αποφασίζουν μόνοι τους ποια γυναίκα, ελεύθερη ή χήρα, θέλουν και μπορούν απλώς να την πάρουν περνώντας με το άλογο τους έξω από την αυλή της και φωνάζοντας δυνατά την απόφαση τους. Αν η γυναίκα αρνηθεί ακολουθεί αιματοχυσία μεταξύ των δυο οικογενειών. Οι γυναίκες δυνατές και ανυπόταχτες και οι άντρες δέσμιοι των παραδόσεων μέσα στο χιονισμένο περιβάλλον της σιωπηλής παραδοχής. Μια κοινωνία ατέλειωτων ψυχολογικών εκβιασμών, μια μεγαλειώδης φύση, ένα σενάριο με συνεχείς εκπλήξεις.
Η ταινία έχει κερδίσει αρκετά βραβεία και υποψηφιότητες σε διεθνή Φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων το “Grand prix du jury” στις «Κινηματογραφικές Συναντήσεις των Καννών 2017», το «βραβείο πολιτιστικής διαφορετικότητας» υπό την αιγίδα της UNESCO στα “Awards Asia Pacific Screen 2017» κ. α.
Συνομιλώ, λοιπόν, με την Mariam Khatchvani για να εμβαθύνουμε κι άλλο στις ιδέες, στα θέματα, στις προθέσεις…
1) Πως ξεκίνησε να γράφεται το σενάριο και πόσος καιρός χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί;
Όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο, είχα πάντα στο μυαλό μου την ιστορία για τη γιαγιά μου και προσπαθούσα να τη γράψω για να τη μεταδώσω στον κόσμο. Στα 22 μου ολοκλήρωσα το σενάριο για το "DEDE" και αμέσως μετά άρχισα να ψάχνω σπόνσορες για να κάνω την ταινία. Τότε κατάλαβα ότι ήταν ήταν πολύ δύσκολο να γίνει μεγάλη παραγωγή και πιο εύκολο να γίνει μικρού μήκους. Βρέθηκα με ένα παραγωγό, τον Βλαδίμηρο Κατσιαράβα, ο οποίος πρότεινε να γίνει μικρού μήκους για αρχή και αργότερα να γίνει μεγάλου μήκους. Έτσι φτιάξαμε την ταινία μικρού μήκους Dinola η οποία κέρδισε 20 βραβεία παγκοσμίως. Επέστρεψα στο σενάριο και επί δύο χρόνια δούλευα πάνω σε αυτό. Στη συνέχεια βρήκα πιο εύκολα χρήματα και από διάφορους άλλους παραγωγούς κ έτσι έγινε το "DEDE".
2) Στην ταινία χρησιμοποιείται η τοπική γλώσσα των Svanuri και γι’ αυτό όλοι σχεδόν οι ηθοποιοί είναι μη επαγγελματίες, λόγω της διαλέκτου την οποία μιλούν μόνο 10.000 άτομα. Πως ήταν η συνεργασία σου με ερασιτέχνες ηθοποιούς, πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας ταινίας μυθοπλασίας;
Ήθελα να μεταδώσω την παράδοση της Σβανετίας από όπου κατάγομαι, γι’ αυτό αποφάσισα να διαλέξω ερασιτέχνες ηθοποιούς οι οποίοι θα ήταν καλύτερα να γνωρίζουν ήδη τη Σβανετιανή γλώσσα την οποία δυστυχώς η νέα γενιά δεν τη γνωρίζει. Στην αρχή δεν ερχόντουσαν καν στα κάστινγκ ή στα γυρίσματα, γιατί είχαν πολύ άγχος, αλλά όταν τελικά έρχονταν το έκαναν μετά χαράς. Δεν τους είχα πει όλη την ιστορία από την αρχή γι’ αυτόν τον λόγο, γιατί είχαν άγχος, αλλά με το που έφταναν στη σκηνή, αφού τα είχαμε στήσει όλα, τους έλεγα την ιστορία.
3) Η ταινία γυρίστηκε στο ορεινό χωριό Ushguli. Πως αντέδρασε η τοπική κοινωνία κατά την διάρκεια των γυρισμάτων, ήταν βοηθητική ή απόμακρη;
Με χαρά, δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα γιατί με γνώριζαν κιόλας, ήξεραν ότι είμαι από εκεί και έγιναν όλα συγχρονισμένα και ωραία.
4) Υπήρχαν τεχνικές δυσκολίες κατά τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας;
Σαφώς και υπήρχαν γιατί όσο δουλεύαμε πάνω στο έργο με θερμοκρασίες -40, η κάμερα πολλές φορές έσβηνε από το κρύο.
5) Τώρα που βλέπεις την ταινία σου ολοκληρωμένη να κάνει μια διαδρομή ποια είναι η στάση σου απέναντι της, νιώθεις ότι θα θελες να αλλάξεις κάτι αν είχες την ευκαιρία να την επεξεργαστείς ξανά;
Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων όταν πήγαμε στην Τιφλίδα, για τις ανάγκες των γυρισμάτων, ο αδερφός μου, που είναι βασικός χαρακτήρας στο "DEDE", ο σύζυγός μου και τα ξαδέρφια μου συνελήφθησαν, εξαιτίας ενός περιστατικού με την αστυνομία ένα βράδυ, με αποτέλεσμα να χάσω πολύ χρόνο για να τους βγάλω από τη φυλακή. Συναντήθηκα με τον πρωθυπουργό, με πολλά σημαντικά πρόσωπα για να τους βγάλω, γιατί πραγματικά συνελήφθησαν για το τίποτα. Έγινε λοιπόν μία μικρή φασαρία εκείνο το βράδυ και επειδή στη Γεωργία οι αστυνομικοί είναι τρελαμένοι και μπορούν να κάνουν τα πάντα και να κατηγορήσουν οποιονδήποτε για οτιδήποτε, ήρθε η αστυνομία και τελικά ο αδερφός μου καταδικάστηκε σε 9-13 χρόνια φυλακή και οι υπόλοιποι σε 4-7.
Έπρεπε να συνεχίσω τα γυρίσματα παρ’ όλα αυτά, πράγμα πολύ δύσκολο για μένα. Αναγκαστικά εκείνο το διάστημα τραβούσα σκηνές και κάδρα στα οποία δεν έπαιζαν. Όταν βγήκαν ήταν χειμώνας και εγώ έπρεπε να τραβήξω τις σκηνές καλοκαίρι. Η αστυνομία έγραψε πάρα πολύ άσχημα πράγματα γι’ αυτό το συμβάν όπως και πράγματα που δεν ίσχυαν. Ενώ πίστευα τότε ότι μέσα στη μέρα θα βγουν από το κρατητήριο, αποφυλακίστηκαν τελικά από τη φυλακή 6 μήνες μετά και την επόμενη μέρα συνεχίσαμε αμέσως τα γυρίσματα, αλλά μέχρι τότε ο παραγωγός μαζί με τον μοντέρ, είχε ήδη κάνει το μοντάζ, γιατί δεν είχαμε χρόνο, οπότε δεν έχω δει καθόλου πως μοντάρανε το έργο. Κάποια στιγμή θα ήθελα να δω όλο το υλικό, αλλά επίτηδες δεν το είδα, γιατί ήξερα ότι δε θα μπορούσα να αλλάξω τίποτα και θα στεναχωριόμουν πάρα πολύ. Αν είχα την ευκαιρία θα άλλαζα πάρα πολλά πράγματα.
6) Ποιο είναι για σένα το πιο σημαντικό μήνυμα που εμπεριέχεται στην ταινία σου;
Με αυτό το έργο εναντιώνομαι στον περιορισμό της ανθρώπινης φύσης. Ο άνθρωπος πρέπει να επιλέγει μόνος του πως θα ζήσει τη ζωή του. Έχει επίσης δικαίωμα να κάνει λάθη και να τα διορθώνει μόνος του. Όταν η κοινωνία ανακατεύεται στις μοίρες των ανθρώπων, η κατάληξη δεν είναι πάντα ευχάριστη.
7) Πώς και γιατί επέλεξες να ακολουθήσεις τον δρόμο της τέχνης και συγκεκριμένα τον κινηματογράφο;
Όσο εγώ κι ο αδερφός μου σπουδάζαμε Νομική, κάποια στιγμή διάβασα ένα βιβλίο για τη Σβανετία, το οποίο ήταν για τη ζωή μιας γυναίκας, και αμέσως σκέφτηκα να κάνω μία ταινία γι’ αυτό το βιβλίο. Εκείνη τη μέρα άλλαξε όλη μου η κοσμοθεωρία και αποφάσισα να το κάνω παρ’ ότι δεν είχα ιδέα τι σημαίνει να είσαι σκηνοθέτης. Στην αρχή δεν ήξερα που έμπλεκα, αλλά κατάλαβα ότι όσο πιο βαθιά μπαίνεις σε αυτό το επάγγελμα, τόσο σε τραβάει και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
8) Πόσο εύκολο είναι να κάνει κάποιος μια ταινία στη Γεωργία;
Δυστυχώς, στη Γεωργία συνολικά για να κάνει κάποιος ένα έργο, σου παραχωρούν μόνο το 50 τοις εκατό του κόστους μιας ταινίας και είναι πάρα πολύ δύσκολο να πάρει κάποιος αυτή την επιδότηση. Ήταν πολύ δύσκολο στην αρχή να την πάρω, αλλά επειδή άρεσε σε πολλούς η “Ντινόλα", άνοιξαν πολλές πόρτες μετά. Υπάρχουν ακόμα συμφοιτητές μου που περιμένουν 10-15 χρόνια να κάνουν ένα έργο και δεν τα καταφέρνουν. Είναι δύσκολο αλλά ευτυχώς υπάρχουν πολλοί σκηνοθέτες που συνεργάζονται με το εξωτερικό. Και μπορώ να πω ότι δεν πέρασα καλά τα φοιτητικά μου χρόνια γιατί όποια χρήματα μου έδιναν οι γονείς μου ή ότι λεφτά είχα γενικότερα, δεν τα χαλούσα για τίποτα άλλο και αγόραζα ή κάμερα ή φωτογραφική μηχανή με κάθε ευκαιρία και με αυτό τον τρόπο βοηθούσα τον εαυτό μου να φτάσω τον στόχο μου. Και η οικογένειά μου ήταν μαζί μου σε όλο αυτό.
9) Ποιο ήταν το πιο αστείο και απρόσμενο συμβάν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Δύο ήταν τα πιο αστεία. Το ένα ήταν σχετικά με τη γιαγιά στο έργο η οποία δεν ήθελε να έρθει στα γυρίσματα, γιατί είχε πίεση και όλο έλεγε “δεν μπορώ” και την τραβούσαν με το ζόρι να έρθει, αλλά όταν τελικά ερχόταν έπαιζε τόσο φυσικά και τόσο ωραία που με έκανε να γελάω με αποτέλεσμα να χαλάσω μόνη μου δύο σκηνές. Γελούσα δύο ώρες και δεν μπορούσα να σταματήσω, γιατί ήταν ξεκαρδιστικό το πόσο καλά έπαιζε.
Το δεύτερο περιστατικό αφορούσε το "Ντινόλα" όπου κάποια στιγμή υπάρχει μία σκηνή με μοιρολόι. Δε σκεφτόμουν να γυρίσω τη συγκεκριμένη σκηνή, γιατί ήταν πολύ δύσκολο να το πετύχω αυτό και σκόπευα μόνο να έχω το νεκρό στο πλάνο και οι άλλοι γύρω του απλώς να στέκονται στεναχωρημένοι. Ζητήσαμε λοιπόν από μια κυρία να μας ανοίξει ένα παλιό της σπίτι που χρειαζόταν για το σκηνικό, αλλά δεν της είπα ότι η σκηνή θα έχει νεκρό, γιατί φοβήθηκα ότι δε θα μου το άνοιγε. Και είπα να ετοιμάσουμε πρώτα το σκηνικό και να στήσουμε τις κάμερες κτλ. και μετά σίγα-σιγά να της το πούμε. Ξεκινά η λήψη, ακόμα δεν της το είχα πει, αλλά κάποια στιγμή που το κατάλαβε μόνη της με πλησίασε και μου είπε ότι κατάλαβε τι πρόκειται να κάνουμε και είπε ότι, αν θέλουμε να το κάνουμε αυτό, θα πει εκείνη το μοιρολόι. Προσφέρθηκε η ίδια και τελικά η σκηνή ήταν περίφημη. Αυτό έδειξε για μία ακόμη φορά πως οι Σβάνοι είναι ελεύθεροι άνθρωποι και μπορείς να νιώθεις άνετα μαζί τους.
10) Έχετε ήδη βρει το επόμενο θέμα σας ή είναι νωρίς ακόμη;
Δεν το σκεφτόμουν, αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα άρχισα να δουλεύω σε ένα σενάριο με πολύ ζήλο. Με αφορμή το σκηνικό με την αστυνομία κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων αποφάσισα να ξεκινήσω να γράφω ένα σενάριο που θα περιγράφει τις ζωές νεαρών αγοριών τους οποίους πιάνει η αστυνομία και μία κοπέλα που προσπαθεί να βρει το δίκιο της. Θα αφορά την κακή πολιτική του κοινωνικού συστήματος που μπορεί να γκρεμίσει τις ζωές των ανθρώπων. Πριν δύο εβδομάδες κέρδισα 25000 δολάρια επιχορήγηση στα Asia Pacific Screen Awards και πρόσκληση για τις Κάννες, όπου θα δουλεύω πάνω στο σενάριο 6 μήνες ήδη. Δεν πρόλαβα να ανασάνω, πολύ γρήγορα μπλέχτηκα στην επόμενη δουλειά. Σε ένα μήνα ξεκινάω παράλληλα ένα ντοκιμαντέρ για τη Σβανετία, για την περίοδο που άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός και οι άνθρωποι άρχισαν να αλλάζουν τη μορφή των σπιτιών. Άλλαξε και η μορφή της Σβανετίας γενικότερα, άρχισε να χάνεται η Σβάνικη γλώσσα, και να καταστρέφονται μνημεία 10ου και 12ου αιώνα. Είναι για τους πύργους, που είχα και στο έργο μου δύο, τους οποίους γκρέμισαν και έκλαψα πάρα πολύ. Θέλω να κάνω τα πάντα για να κρατήσω στη ζωή αυτά τα ιστορικά μνημεία, να περάσω το μήνυμα να μην αλλάζουν τα τοπία και να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος στη Γεωργία γύρω από τον πολιτισμό.
