«Το Κοστούμι» είναι η κωμωδία ενός δράματος. Η ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου ανάμεσα σε έναν άντρα, τη γυναίκα του και το κοστούμι του εραστή της. Διαδραματίζεται στη Ν. Αφρική του 1950, στην καρδιά του Απαρτχάιντ, στην Σοφάιαταουν (Sophiatown), μια μικρή πόλη δυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ. Σκηνοθετημένο ανάλαφρα, με ισορροπίες στην κόψη του ξυραφιού, «Το Κοστούμι» κόβει την ανάσα με το χιούμορ και την ωμή αλήθεια του. Μια γοητευτική ιστορία, ζεστή και αστεία, με πολλή μουσική και τραγούδι, όπου οι ηθοποιοί δίνουν σάρκα και οστά σε ζωηρούς, χειμαρρώδεις χαρακτήρες με πολύ χιούμορ και ανθρωπιά.
{mosimage}Ο Πήτερ Μπρουκ για πρώτη φορά εμπιστεύεται τη διανομή του έργου σε αποκλειστικά λευκό θίασο. Τη σκηνοθεσία του Π. Μπρουκ επιβλέπει και διδάσκει στην Ελλάδα ο Σοτιγκί Κουγιατέ, ηθοποιός και συνεργάτης του Μπρουκ επί 22 χρόνια, γνωστός σκηνοθέτης και πρώτος διδάξας σε ρόλο-κλειδί του «Κοστουμιού». Έχουμε απολαύσει τον Σοτιγκύ Κουγιατέ στην Αθήνα το καλοκαίρι του 2005, στη μαγική παράσταση του Πήτερ Μπρουκ «Τιέρνο Μποκάρ» να ερμηνεύει τον ομώνὺ¼ο ρόλο, ένα ταπὲ¹νό και σοφό δάσκαλο της Αφρικής.
Κάποιοι ίσως τον θυμούνται στην «Μαχαμπχαράτα» του Μπρουκ το καλοκαίρι του 1985. Ο Σοτιγκί Κουγιατέ, που διδάσκει το έργο στους Έλληνες ηθοποιούς, σημειώνει: «Το 1999 ο Πήτερ Μπρουκ προγραμμάτισε στο Θέατρό του Bouffes du Nord, στο Παρίσι, ένα κύκλο Νοτιο-Αφρικάνικων έργων, που ξεκίνησε την περίοδο 1999-2000 με το ‘Νησί’ του Άθολ Φούγκαρτ. Η πρώτη παράσταση δόθηκε στο Παρίσι με τους Νοτιο-Αφρικάνους ηθοποιούς Τζόν Κάνι και Γουίνστον Ναχόνα (John Kane, Winston Nohona). Στη συνέχεια, ο Πήτερ Μπρουκ παρουσίασε το ΚΟΣΤΟΥΜΙ, που παιζόταν για πρώτη φορά εκτός των αγγλοφώνων χωρών. Το έργο γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική, στη Βόρια και Δυτική Αφρική», μας λέει
{mosimage}Ο Πήτερ Μπρουκ για το έργο Την ατμόσφαιρα του έργου αποδίδει γλαφυρά ένα μικρό απόσπασμα κειμένου που έχει γράψει ο Πήτερ Μπρουκ για το έργο. «Στη Σοφάιαταουν (Sophiatown) τα πάντα συνέβαιναν μέσα στα shebeens, κρυφά, πρωτόγονα, παράνομα καμπαρεδάκια όπου συναντιούνται συγγραφείς, λευκοί και μαύροι, κλέφτες, προαγωγοί, πόρνες, μουσικοί. Εκεί μιλούσαν, ονειροπολούσαν, καταστρέφονταν απογοητευμένοι με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.
Ένας από τους πιο γνωστούς θαμώνες αυτών των παράνομων καφέ, ένας ταλαντούχος συγγραφέας, ο Καν Τεμπά, είχε πάντα κλεισμένο δικό του τραπέζι. Ένα από εκείνα τα βράδια, διηγήθηκε για πρώτη φορά την ιστορία του Φιλήμονα και της Ματίλντας. Είναι η ιστορία μιας τριαδικής σχέσης: μια γυναίκα, ένας σύζυγος και ένα κοστούμι. Μια ιστορία που αρχίζει με χιούμορ και ειρωνεία και τελειώνει μέσα σε μια παγερή και τρομακτική σκληρότητα. Κωμωδία, δράμα, πρωτοτυπία, πτυχές ζωής, όλα αυτά συναντιούνται στο ΚΟΣΤΟΥΜΙ. Μια αναφορά στη Νότια Αφρική, με τη μουσική της, την απελπισία της, το χιούμορ της και τη σκληρή της πραγματικότητα».
Καν Τεμπά: Ο συγγραφέας Ο Καν Τεμπά, -Can (Daniel Canadoise) Themba-, συγγραφέας, έζησε από το 1924 έως το 1968. Γεννήθηκε στο Νότια Αφρική, στο Marabastad, έξω από την Πραιτόρια, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της συγγραφικής του ζωής στη Σοφάιαταουν (Sophiatown) κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, προτού αρχίσουν οι διώξεις του από τις αρχές του apartheid (στην πόλη αυτή διαδραματίζεται και η ιστορία μας). Σπούδασε στο Fort Hare University College.
Ο Τεμπά ανήκε σε ένα γκρουπ μαύρων ακτιβιστών δημοσιογράφων οι οποίοι δημοσίευαν τη δουλειά τους στο περιοδικό Drum. Αυτά τα άρθρα και οι ειδήσεις περιέγραφαν την ταραγμένη, σκληρή, έντονη και βίαιη ζωή στη Σοφάιαταουν. Όμως, ο Τεμπά μπήκε σε ‘μαύρη λίστα’ από τις εφημερίδες και άλλες εκδόσεις στη Νότια Αφρική. Αργότερα, έγραφε για το «The Classic and Africa South», καθώς και για το «Golden City Post», επίσης έκδοση του Drum. Εξορίστηκε (στις αρχές της δεκαετίας του ’60) στη Ζουαζιλάνδη, όπου δούλεψε σα δάσκαλος. Το 1966, κηρύχθηκε δημόσια ‘κομμουνιστής’ και το έργο του απαγορεύτηκε στη Νότια Αφρική.
{mosimage}Ο Τεμπά σιγά-σιγά βυθίστηκε στο αλκοόλ ώσπου πέθανε εξόριστος και εξαθλιωμένος Το έργο του κυκλοφόρησε ελεύθερα μόνο κατά τη δεκαετία του ’80, με την έκδοση δύο συλλογών: «The Will to Die» και «The World of Can Themba». Στα έργα του, ο Τεμπά θίγει το θέμα της αντίφασης των «νέων Αφρικανών», οι οποίοι είχαν πανεπιστημιακή μόρφωση αλλά εμποδίζονταν να συνειδητοποιήσουν την δυναμική τους από μια πληθώρα ρατσιστικών νόμων, ελκύονταν αλλά και απωθούνταν ταυτόχρονα από την λευκή κοινωνία, ούτε ένιωθαν όμως καμία συγγένεια με την μαύρη κουλτούρα της φυλής.
Η δημοσιογραφική του ματιά επηρέασε όλο το συγγραφικό του έργο. Οι μικρές του ιστορίες είναι ανέκδοτα και στιγμιότυπα που απεικονίζουν τις σκληρές και θλιβερές συνθήκες της αφρικανικής ζωής στις κωμοπόλεις του Γιοχάνεσμπουργκ. Έχουν μια ζωηρή και διορατική ευστροφία, αλλά ο τόνος αυτοπεποίθησης που τα διαπερνά δεν μπορεί να καλύψει τον έντονο αυτοσαρκαστικό κυνισμό που ήταν αναγκαίος για να μπορέσει κανείς να επιζήσει υπό τις δεδομένες κοινωνικές συνθήκες της εποχής.
Μερικοί κριτικοί θεώρησαν την επιπολαιότητά του ως ένδειξη έλλειψης δέσμευσης και αφοσίωσης. Ο Mphahlele, μάλιστα, τον κατηγόρησε ότι γράφει «φτηνές Χολιγουντιανές απομιμήσεις»! Παρ’ όλα αυτά, το έργο του Τεμπά αποτελεί μια ζωντανή σπίθα έμπνευσης που φωτίζει το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο έζησε. Οι περισσότερες από τις ιστορίες του, αποδίδουν καλλιτεχνικά την καθημερινότητα κατά το πρότυπο του ρομαντικού διηγήματος ή του θρίλλερ και αποκαλύπτουν μια οξεία και διεισδυτική αντίληψη του συγγραφέα για το πώς η ζωή των μαύρων κυριαρχούνταν από τη νομοθεσία του απαρτχάιντ κατά τη δεκαετία του ’50. Το στυλ της γραφής του, ταυτόχρονα λόγιο και «λαϊκό», αντικατοπτρίζει την προσωπική του ζωή, κατά την οποία είχε φίλους μεταξύ τόσο των διανοουμένων όσο και των κακοποιών. Η γραφή του κατά τη δεκαετία του ’60 αποκαλύπτει την απογοήτευση και απελπισία του από τις δυσκολίες της ζωής του ως εξόριστου μέσα στην ίδια του την πατρίδα, και την αυξανόμενη εξάρτησή του από το αλκοόλ.
Ενδοσκοπικά έργα του όπως τα 'Crepuscle', 'The Will to Die' και 'The Bottom of the Bottle', αποτελούν δείγματα της ‘σκοτεινιάς’ που βίωνε όλο και περισσότερο όσο περνούσε ο χρόνος και που είχε αντανάκλαση και στο ύφος των έργων του.
Το έργο Ο συγγραφέας του έργου ήταν ξακουστός στα παράνομα ‘underground’ καμπαρέ της Σοφάιαταουν, γνωστά ως ‘shabeens’. Το ΚΟΥΣΤΟΥΜΙ ξεκίνησε σα μια ιστορία που την έλεγε σε ένα τέτοιο μέρος ο Τεμπά σε ‘μαζώξεις’ από μάγκες, παρείσακτους (outsiders) και ακτιβιστές. Αν κρίνει κανείς από την τεράστια απήχηση που είχε το έργο, όπου και αν παίχτηκε, σε όλο τον κόσμο, σε μια τεράστια περιοδεία από το 2000 ώς το 2002, για ιστορία που πρωτοειπώθηκε σε ένα «λημέρι» γεμάτο καπνούς από τσιγάρα, φαίνεται πως αγγίζει χορδές πολύ πέρα από την ‘ταπεινή καταγωγή’ του και πως έχει αποκτήσει ένα πολύ μεγάλο κοινό. ΤΟ ΚΟΣΤΟΥΜΙ είναι η ιστορία του Φιλήμονα και της Ματίλντας, ενός νέου ζευγαριού που ζει στη Σοφάιαταουν στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Όταν ο Φιλήμων ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του τον απατά, επινοεί μια παράξενη εκδίκηση. Την αναγκάζει να κρατήσουν στο σπίτι το ΚΟΣΤΟΥΜΙ που είχε αφήσει πίσω του ο εραστής της και να του φέρεται σαν «επίτιμο καλεσμένο».
Αυτή η ταπείνωση, όμως, αποδεικνύεται πολύ πάνω από τις δυνάμεις της. Αλλά, η πόλη στην οποία ζουν οι χαρακτήρες, η Σοφάιαταουν -πόλη στην οποία έζησε και δημιούργησε ο συγγραφέας του έργου- καταστράφηκε συστηματικά από την κυβέρνηση του apartheid τη δεκαετία του ’50. Μολονότι πολύ συχνά αστεία, η ιστορία αυτή έχει αναδυθεί από ένα ανήσυχο κοινωνικό περιβάλλον, και αφορά ζητήματα που απορρέουν από μια κοινότητα συνηθισμένη στην απομόνωση, την προκατάληψη και την αδικία. Μια γοητευτική ιστορία, ζεστή και αστεία, με πολλή μουσική και τραγούδι, και οι ηθοποιοί δίνουν σάρκα και οστά σε ζωηρούς, χειμαρρώδεις χαρακτήρες με πολύ χιούμορ και ανθρωπιά.
Οι χαρακτήρες συχνά και παίζουν και αφηγούνται, εξηγούν τις πράξεις τους και τα κίνητρά τους, ενώ ταυτόχρονα υποδύονται τους ρόλους τους. Πολλές από τις σκηνές, οι ηθοποιοί τις υποδύονται χωρίς σκηνικά στοιχεία (props), όπως φαγητό, πλύσιμο πιάτων κ.λπ. Η απλότητα μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια ενός καλού δραματουργού. Και από την σκοπιά της ιστορίας του Καν Τεμπά και από την πλευρά της σκηνοθεσίας του Μπρουκ, είναι ένα κλειδί για την αποτελεσματικότητα του έργου.
{tab=Πληροφορίες Παράστασης}Καν Τεμπά «ΤΟ ΚΟΣΤΟΥΜΙ»
Έναρξη:
Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2006
Παραστάσεις:
Παρασκευή 9.15 μμ, Σάββατο 6.30 μμ & 9.15 μμ, Κυριακή 7.30 μμ
Εισιτήρια:
20€, 15€ απογευματινή Σαββάτου, 10€ φοιτητικό
{tab=Συντελεστές}Μετάφραση:
Λουίζα Μητσάκου
Σκηνοθεσία:
Σοτιγκί Κουγιατέ (βασισμένη στη σκηνοθεσία του Πήτερ Μπρουκ)
Μουσική:
Παραδοσιακή Αφρικάνικη μουσική σε επιλογή Πήτερ Μπρουκ
{tab=Παίζουν οι Ηθοποιοί}Λάμπρος Τσάγκας
Μπέσσυ Μάλφα
Γιάννης Σταματίου
Κώστας Κλάδης
{/tabs}
{tab=Διεύθυνση Θεάτρου}Θέατρο Κνωσσός
Κνωσσού 11 και Πατησίων 195, 112 53 ΑΘΗΝΑ
{tab=Τηλέφωνα}Τηλέφωνα:
210-86.77.070, 210-86.24.463
Fax:
210-86.29.090
{tab=Ηλεκτρονική Διεύθυνση}email:
{/tabs}