Η Helke Sander θα είναι για λίγες ημέρες στην Αθήνα για να παρουσιάσει το έργο της.
Το αναλυτικό πρόγραμμα θα ανακοινωθεί εγκαίρως.
Η Helke Sander, γεν. το 1937 στο Βερολίνο, πρόδρομος και πρωταγωνίστρια του φεμινιστικού κινήματος, σφράγισε τον καιρό και τον κινηματογράφο του καιρού της με το πολυβραβευμένο έργο της που επικεντρώνεται στις αντιφάσεις μεταξύ πολιτικής συνείδησης και προσωπικής δράσης.
Φοίτησε στη Σχολή Δραματικής Τέχνης της Ida Ehre στο Αμβούργο (1957-58). Το 1959 παντρεύτηκε τον Φινλανδό συγγραφέα Markku Lahtela και απέκτησε το γιο της Silvo. Στη Φινλανδία σκηνοθέτησε στο θέατρο και στην τηλεόραση. Από το 1966 έως το 1969 σπούδασε στη Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Βερολίνου.
Το 1968 ίδρυσε μαζί με άλλες γυναίκες το «Συμβούλιο για την απελευθέρωση των γυναικών». Αγωνίστηκε για την κατάργηση της §218 (απαγόρευση των εκτρώσεων). Συνελήφθη μάλιστα από την αστυνομία γιατί κινηματογράφησε μια κινητοποίηση υπέρ της κατάργησης αυτής της παραγράφου ενώ κατασχέθηκε και το κινηματογραφικό υλικό. Την υπεράσπιση της Sander ανέλαβαν οι Otto Schilly και Alexander Kluge, η υπόθεση έφτασε μέχρι και το γερμανικό κοινοβούλιο.
Το 1973 ίδρυσε με τη σκηνοθέτιδα Claudia von Alemann το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ για Ταινίες Γυναικών» στο Βερολίνο και το 1974 το περιοδικό «Γυναίκες και Κινηματογράφος» (frauen und film), του οποίου υπήρξε εκδότρια και συντάκτρια μέχρι το 1982.
Το 1985 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου, από όπου αποχώρησε το 1989. Την ίδια χρονιά ίδρυσε μαζί με άλλους το Ινστιτούτο Κινηματογράφου/Τηλεόρασης της Βρέμης, του οποίου υπήρξε και συνδιευθύντρια μέχρι το 1993.
Η Helke Sander διετέλεσε επίσης Καθηγήτρια στην Ανώτατη Σχολή Εικαστικών Τεχνών του Αμβούργου ενώ ανέπτυξε και σημαντική συγγραφική δραστηριότητα. Έργα της, μεταξύ άλλων, «Οι ιστορίες των τριών κυριών Κ.» (Die Geschichten der drei Damen K.), «Οh Lucy» (διήγημα), «Ελευθερωτές και Ελευθερωμένοι. Πόλεμος, βιασμοί, παιδιά» (το βιβλίο της ομώνυμης ταινίας, από κοινού με την ιστορικό Barbara Johr).
Για το έργο της Helke Sander
Αποσπάσματα από το άρθρο
Με τα πόδια στη γη,
με το κεφάλι στα σύννεφα
του Michael Toteberg
O Michael Toteberg είναι συγγραφέας, κριτικός κινηματογράφου, επιμελητής εκδόσεων, μεταξύ άλλων, εκείνης των έργων του Fassbinder, συνεκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού text+kritik.
Στην τελευταία σκηνή της ταινίας «Προσωπικότητα μειωμένη από κάθε άποψη – Redupers» η φωνή της Helke Sander συνοψίζει: «Πόσα δεν αντιλαμβανόμαστε, κι ας είμαστε μάρτυρες της εποχής μας. Έτσι προχωρούν τα πράγματα, λίγο λίγο, σε δόσεις. Με τα πόδια στη γη και το κεφάλι στα σύννεφα».
Η ταινία δεν είναι αυτοβιογραφική, είναι όμως αυθεντική. Τρεις μέρες από τη ζωή μιας φωτογράφου που μεγαλώνει μόνη της το παιδί της. Μια ζωή κατατεμαχισμένη ανάμεσα σε υποχρεώσεις, προσωπικές και επαγγελματικές. Η Helke Sander γνώριζε καλά την κατάσταση που περιέγραφε. Όταν το 1965 ο γάμος της με τον Φινλανδό συγγραφέα Markku Lahtela λύθηκε, εγκατέλειψε τη Φινλανδία, όπου σκηνοθετούσε στο θέατρο και στην τηλεόραση και επέστρεψε με τον εξάχρονο γιο της Silvo στη Γερμανία, όπου θέλησε να κάνει μια καινούργια αρχή.
Αυτή η πρώτη μεγάλη μήκους ταινία της Helke Sander εμπεριέχει ήδη όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το έργο της. Τη ρουτίνα της καθημερινότητας και τον πολιτικό Λόγο, την με απόλυτη ακρίβεια κατονομασμένη πραγματικότητα και την ουτοπία της μη αλλοτριωμένης εργασίας. Παρόλο που διατυπώνει μια σαφώς φεμινιστική άποψη, το έργο της Helke Sander δεν μπορεί να ενταχθεί αβασάνιστα «στην κατηγορία γυναικείο φιλμ». Οι ήρεμες σκηνές, οι μακρές αναγνωριστικές διαδρομές στο “Redupers” αποκαλύπτουν την ποιητικότητα της μελαγχολίας και τα σημεία των καιρών. Και ενώ αυτό το στοιχείο θυμίζει τις πρώτες ταινίες του Wim Wenders, το μοντάζ της ταινίας και ο σχολιασμός σε voice over συγγενεύει με την αισθητική ενός Alexander Kluge.
{mosimage}
Το φθινόπωρο του 1966 άρχισε να λειτουργεί η Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Βερολίνου (DFFB). Από τις 850 αιτήσεις είχαν επιλεγεί 32 άνδρες και τρεις γυναίκες. Η Helke Sander ήταν μία εκ των τριών. Ο διευθυντής Erwin Leiser είχε τις αμφιβολίες του: τη ρώτησε αν είναι σε θέση να ανταποκριθεί – ως γυναίκα και μητέρα που ανατρέφει μόνη το παιδί της… «Πράγματι ήταν εξαντλητικό» θυμάται η Sander. «Να δουλεύεις (έκανα τότε μεταφράσεις από τα φινλανδικά), να σπουδάζεις και να μεγαλώνεις ένα παιδί?έπρεπε αναγκαστικά να οργανώνεις πάρα πολύ καλά την κάθε μέρα σου.»
Η DFFB υπήρξε οχυρό του κινήματος του ’68. Οι σπουδαστές έβλεπαν τον κινηματογράφο ως μέσο διαφώτισης, ως μέσο αφύπνισης πολιτικών συνειδήσεων. Στην πρώτη δουλειά της Sander, την ταινία μικρού μήκους “Subjectitude”, υπεύθυνος για τον ήχο ήταν ο Holger Meins, το πρώτο μέλος της RAF που πέθανε το 1974 κατόπιν απεργίας πείνας κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του.
Η Helke Sander δεν παρασύρθηκε ποτέ από τον επαναστατικό ρομαντισμό της εξωκοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης που άνθιζε εκείνη την εποχή και κράτησε διαφοροποιημένη στάση απέναντι στις πρακτικές της σοσιαλιστικής φοιτητικής ένωσης, αν και έβρισκε πολλά σωστά στα επιχειρήματά της: «Σε πίεζαν κανονικά: Αν δεν είσαι μαζί μας, τότε είσαι εναντίον μας. Κι αυτό ήταν κάτι που γνώριζα καλά και δεν το ήθελα πια.»
Η κεντρική διαπίστωση στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινίας της, «Ο υποκειμενικός παράγοντας», είναι: «Υπάρχουν πολλά που δεν αληθεύουν στο Αληθές». Αυτό όμως δεν εμπόδισε την Helke Sander να δραστηριοποιηθεί.
Μέσα στο γενικό κλίμα ενός νέου ξεκινήματος για την κοινωνία έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του γυναικείου κινήματος στη Γερμανία και θεωρούσε πάντα τον κινηματογράφο και ως στρατευμένη τέχνη.
Όσο εντυπωσιακή κι αν είναι η φιλμογραφία της, πολλά είναι εκείνα που σχεδίαζε και δεν κατάφερε να υλοποιήσει, επειδή συνάντησε αντιδράσεις ή επειδή δεν βρήκε οικονομική υποστήριξη.
Στο χώρο του βιβλίου, δεν χρειάζεται να διαπραγματεύεσαι με τράπεζες, να ζητιανεύεις στα κανάλια ή να συμπληρώνεις αιτήσεις επιχορήγησης. Ως συγγραφέας η Helke Sander είχε επιτυχία με το πρώτο της κιόλας βιβλίο “Die Geschichten der drei Damen K.” («Ιστορίες των τριών κυριών Κ.»). Η εφημερίδα «Die Zeit» το χαρακτήρισε ως «το καλύτερο λογοτεχνικό ντεμπούτο της χρονιάς 1987». Οι κριτικοί το εγκωμίασαν, το αναγνωστικό κοινό το καταβρόχθισε ενώ μεταφράστηκε και σε πολλές γλώσσες. Για την αγγλική του έκδοση, η Fay Weldon έγραψε: «Εκπληκτικό βιβλίο. Δυνατό, ευκολοδιάβαστο, καίριο. Μια τονωτική ένεση στο νέο φεμινισμό – more please!».
More please, παρόλο που η υλοποίηση κάθε εγχειρήματος απαιτεί έναν αγώνα από την αρχή. Όλες οι ταινίες της Helke Sander υλοποιήθηκαν σε πείσμα των δύσκολων συνθηκών και αποτελούν πια αναπόσπαστο κομμάτι του γερμανικού κινηματογράφου - το συνολικό έργο της ζωή της έχει περάσει στη γερμανική ιστορία. Εκείνη όμως δεν έχει συμβιβαστεί. Και δεν είναι ούτε απογοητευμένη ούτε πικραμένη. Εξακολουθεί πάντα να βρίσκεται με τα πόδια στη γη και με το κεφάλι στα σύννεφα.
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
SUBJECTITUDE
Γερμανία 1966, 4΄ 19΄΄
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Barbara Lamers, Rudiger Minow, Wolfgang Sippel
Κάμερα: Gerd Conradt
Ήχος: Holger Meins
Μοντάζ: Helke Sander
Παραγωγή: DFFB (Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης, Βερολίνο)
Η πρώτη ταινία της Helke Sander.
Τρεις ηθοποιοί σε μια στάση μέσων μαζικής μεταφοράς. Η ταινία γυρίστηκε από τη σκοπιά διαφορετικών ατόμων. Και το ερώτημα: Μπορείς μετά να κόψεις και τι;.
SILVO
Γερμανία 1967, 11΄
Σενάριο: Helke Sander
Συμμετέχουν: Silvo Lahtela, Hartmut Sander, φίλοι του γιου της Helke Sander
Κάμερα: Gerd Conradt
Ήχος: Holger Meins, Ulrich Knaudt, Wolfgang Sippel
Παραγωγή: DFFB (Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης, Βερολίνο)
Η καθημερινότητα του επτάχρονου τότε γιου της Helke Sander.
ΤΣΑΚΙΣΤΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΑΓΩΓΩΝ
(Brecht die Macht der Manipulateure)
Ντοκιμαντέρ. Γερμανία 1967/68, 48΄
Σενάριο/παραγωγή: Helke Sander
Δραματουργική επιμέλεια/διεύθυνση παραγωγής: Harun Farocki
Κάμερα: Skip Norman
Ήχος: Ulrich Knaudt
Η διαπίστωση ότι τα όσα δημοσιεύονται στις εφημερίδες δεν είναι μόνο αντικειμενική πληροφορία, αλλά μπορεί να εξυπηρετούν και συγκεκριμένα συμφέροντα, ήταν ένα από τα σημαντικά ζητήματα του φοιτητικού κινήματος του 1968. Η «εκστρατεία Springer» έγινε κυρίως με στόχο να δείξει πώς το εκτεταμένο δίκτυο εφημερίδων του δημοσιογραφικού συγκροτήματος Springer είχε αναλάβει να παρουσιάζει την επίσημη αμερικανική εκδοχή του πολέμου του Βιετνάμ και απέκλειε κάθε άλλη ερμηνεία των γεγονότων.
Όλα τα κείμενα που χρησιμοποιούνται στην ταινία είναι παρμένα αυτούσια από εφημερίδες του ομίλου Springer: από τη “Welt” και την “Bild”. Για τις διάφορες κινητοποιήσεις της APO (Au?enparlamentarische Opposition, Εξωκοινοβουλευτική Αντιπολίτευση) έχει χρησιμοποιηθεί αυθεντικό υλικό, οι σκηνές με τους εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου είναι κατασκευασμένες.
BONUS ΓΙΑ ΤΗΝ IRENE
(Eine Pramie fur Irene)
Ντοκιμαντέρ. Γερμανία 1971, 50΄
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Gundula Schroeder, Sarah Schumann, Helga Foster, Hanne Herkommer, Kate Jaenicke, Dorte Haak, Ingo Busche, Christian Ziewer, Rudiger Minow, Ulrich Strohle
Κάμερα: Christoph Roth
Μοντάζ: Dorte Volz
Μουσική: διάφοροι ήχοι, πέτρες, σπασμένα γυαλιά
Παραγωγή: F. Kramer, Helke Sander
Η επαγγελματική και προσωπική ζωή της Irene, μιας γυναίκας που μεγαλώνει μόνη δύο παιδιά. Η κάμερα παρακολούθησης, που οι γυναίκες καταστρέφουν στο τέλος του φιλμ, δεν υπήρχε ακόμη στην πραγματικότητα εκείνης της εποχής. Η ταινία είχε γυριστεί , μεταξύ άλλων, με σκοπό να ασκήσει κριτική στο «βερολινέζικο εργατικό φιλμ», που ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με τις συγκρούσεις στον εργασιακό χώρο και επικεντρωνόταν στους άνδρες εργάτες.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΠΟΨΗ - REDUPERS
(Die allseitig reduzierte Personlichkeit-Redupers)
Γερμανία 1977, 95΄
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Helke Sander, Joachim Baumann, Frank Burckner, Eva Gagel, Ulrich Gressiecker, Gesine Strempel, Ronny Tanner, Helga Storck, Beate Topp, Giesela Zies, Gieslind Nabakowski, Ulla Ziemann
Κάμερα: Katia Forbert, Hille Sagel
Ήχος: Gunther Kortwich
Μοντάζ: Esther Dajan, Ursula Hof
Παραγωγή: Basis-Film-Verleih Βερολίνο, ZDF
Διακρίσεις: Grand Prix Internationales Filmfestival Hyeres 1978, Prix L’Age d’Or Internationales Filmfestival Βρυξέλλες
Ο Λένιν, που απασχόλησε πολύ τη δυτικογερμανική Αριστερά των δεκαετιών του ’60 και του ’70, είχε γράψει ότι στο κομουνιστικό καθεστώς κάθε μαγείρισσα πρέπει να ξέρει να χειρίζεται κρατικές υποθέσεις. Η ταινία θέτει το ερώτημα του πότε ακριβώς θα πρέπει να το κάνει αυτό η μαγείρισσα μέσα στην φορτωμένη καθήκοντα καθημερινότητά της. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας δεν είναι μαγείρισσα, αλλά ελεύθερη επαγγελματίας φωτογράφος στο Δυτικό Βερολίνο. Έχει ένα παιδί, έναν σύντροφο και καλλιτεχνικές φιλοδοξίες. Κι αυτό σημαίνει ότι δουλεύει 16 ώρες την ημέρα. Ο τίτλος παρωδεί το σοσιαλιστικό ιδανικό της καθ’ όλα αναπτυγμένης προσωπικότητας και αποτελεί ειρωνική τοποθέτηση στο ζήτημα του γιατί οι γυναίκες σπάνια καταφέρνουν να γίνουν κάτι.
Ο ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
(Der subjektive Faktor)
Γερμανία 1980/81, 138/
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Angelika Rommel, Nikolaus Dutsch, Dominik Bender, Lutz Weidlich, Hansjorg Frey, Klaus Trebes κ.ά.
Κάμερα: Martin Schafer
Μουσική: Heiner Goebbels
Μοντάζ: Ursula Hof, Dorte Volz
Παραγωγή: Helke Sander για λογαριασμό του ZDF
Διακρίσεις: I.S.D.A.P. Biennale, Βενετία 1981 (από τη Διεθνή Ένωση Παραγωγών)
«Ποιες ήταν οι απαρχές του γυναικείου κινήματος;», «Πώς ήταν η ζωή σε μια κομούνα;» «Πώς διεξάγονταν οι συζητήσεις;». Με αφετηρία αυτά τα ερωτήματα, η ταινία ανασυνθέτει από την οπτική του 1980 τα γεγονότα της περιόδου 1967-1970. Τί θα είχε συμβεί, αν σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές συγκεκριμένοι άνθρωποι είχαν δράσει διαφορετικά ή και καθόλου; Ποια επίδραση έχει ο «υποκειμενικός παράγοντας», δηλαδή οι πράξεις των μεμονωμένων ατόμων στο σύνολο, στα γεγονότα των καιρών; Το 1980 το ερώτημα αυτό προκαλούσε δυσαρέσκεις. Με το παράδειγμα της πρωταγωνίστριας Anni, που ζει με το παιδί της σε κοινόβιο, η ταινία αφήνει να διαφανεί το πώς ένα κίνημα που υπόσχεται ένα νέο ξεκίνημα μπορεί να πέσει στην παγίδα του δογματισμού.
ΑΠΑΡΧΗ ΚΑΘΕ ΤΡΟΜΟΥ Ο ΕΡΩΤΑΣ
(Der Beginn aller Schrecken ist Liebe)
Γερμανία 1983, 112΄
Σενάριο: Helke Sander, Dorte Haak
Ηθοποιοί: Helke Sander, Lou Castel, Rebecca Pauly, Katrin Seybold, Monica Bleibtreu, Uwe Bohm, Hark Bohm, Claudia v. Alemann, Lars Becker, Gisela Stelly, Peggy Parnass
Κάμερα: Martin Schafer
Μοντάζ: Barbara von Weitershausen
Μουσική: Heiner Goebbels
Παραγωγή: Provobis, Helke Sander Filmproduktion, ZDF
Γίνεται μια γυναίκα να αγαπά έναν άντρα χωρίς να απαρνιέται τον εαυτό της; Γίνεται δυο γυναίκες να αγαπούν τον ίδιο άντρα, χωρίς να κατασπαράξει η μια την άλλη; Γίνεται ένας άντρας να αγαπά δύο γυναίκες χωρίς να λέει ψέματα; Ποια είναι τα διλήμματα των οικογενειών και των φίλων των εμπλεκόμενων; Ερωτήματα οδυνηρά και πάντα επίκαιρα.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ – ΑΡ. 1
(Aus Berichten der Wach- und Patrouillendienste Nr. 1)
Γερμανία 1984, 11΄
Σενάριο: Helke Sander
Παίζει η Silvia Klaas
Κάμερα: Martin Gressmann
Μοντάζ: Ursula Hof
Παραγωγή: Helke Sander Filmproduktion
Διακρίσεις: Χρυσή Άρκτος για Ταινία Μικρού Μήκους στη Berinale 1985, Αργυρό Κρατικό Βραβείο Κινηματογράφου
Μια μητέρα σκαρφαλώνει με δυο μικρά παιδιά πάνω σ’ ένα γερανό και απειλεί να πηδήξει, αν δεν της εξασφαλίσουν μέχρι το βράδυ ένα σπίτι που να μπορεί να το πληρώνει.
Ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ – ΑΡ. 5
(Aus Berichten der Wach- und Patrouillendienste Nr. 5)
Γερμανία 1986, 10΄
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Nina Franoszek, Jochen Baumert, Dominique Horwitz
Κάμερα: Eberhard Geick
Ήχος: Gerd Debler
Παραγωγή: Helke Sander Filmproduktion
Σε μια υπόγεια διάβαση, ένας άντρας γλιτώνει μια γυναίκα από το βιασμό. Μετά τη βιάζει ο ίδιος. Ένας περαστικός προσφέρει στη γυναίκα τη βοήθειά του. Η αστυνομία συλλαμβάνει τον λάθος άνθρωπο. Η ταινία είναι μονόπλανο και βασίζεται σε αληθινή ιστορία.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ – ΑΡ. 8
(Aus Berichten der Wach- und Patrouillendienste Nr. 8)
Γερμανία 1986, 5΄ 56΄΄
Σενάριο: Helke Sander
Ηθοποιοί: Dinko Bogdanic, Burghart Klau?ner
Κάμερα: Martin Gressmann
Ήχος: Gunther Kortwich
Μοντάζ: Ursula Hof
Παραγωγή: Helke Sander Filmproduktion
Ένας πελάτης σε κατάστημα με πορσελάνες ζητά επανειλημμένως μια απλή πληροφορία. Ταινία βασισμένη σε αληθινή ιστορία.
ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ; ΤΑIΣΤΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ!
(Vollerei? – Futtern!)
Γαλλία 1986, 13΄
Σενάριο: Helke Sander, Dorte Haak
Ηθοποιοί: Gabriela Herz, Michael Dick
Κάμερα: Nurith Aviv
Μοντάζ: Bettina Bohler
Παραγωγή: Helke Sander Filmproduktion
Το γνωστό προπατορικό αμάρτημα σε νέα ερμηνεία. Η Eva έχει πράγματι διαπράξει αμάρτημα. Η περιέργειά της την κάνει άνθρωπο, η γενναιόδωρη ωστόσο προσφορά της μετατρέπεται σε καταναγκαστικό τάισμα άλλων ...
ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΟΙ Μέρος 1 και 2
(Befreier und Befreite, Teil 1 und 2)
Ντοκιμαντέρ. Γερμανία 1991/92, Μέρος 1ο: 90΄, Μέρος 2ο: 102΄
Σενάριο: Helke Sander
Κάμερα: Hille Sagel
Μοντάζ: Olla Hof, Karin Novarra, Helke Sander
Ήχος: Volker Zeigermann
Μουσική: Wolfgang Hamm
Παραγωγή: Bremer Institut Film-Fernsehen, Helke Sander Filmproduktion, WDR
Διακρίσεις: Βραβείο Nestor Almendos 1993, Νέα Υόρκη, Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο 2ο Φεστιβάλ Γυναικείου Κινηματογράφου στο Minsk 1993, Ειδικό Βραβείο στο 11ο Festival Internacional De Cine Rearizado Por Mujeres 1995, Μαδρίτη
Η ταινία είναι αποτέλεσμα μιας πολυετούς επιστημονικής έρευνας για τους βιασμούς του 1945 στο Βερολίνο και σε άλλες γερμανικές περιοχές. Σε συνεργασία με την ιστορικό Barbara Johr η Helke Sander έκανε έρευνα σε εθνικά και διεθνή αρχεία, σε νοσοκομεία, υπηρεσίες περιφερειακής διοίκησης, διάφορους οργανισμούς υγείας και φαρμακοβιομηχανίες, πήρε συνεντεύξεις.
Στο πρώτο μέρος της ταινίας οι γυναίκες μιλάνε, πολλές από αυτές για πρώτη φορά στη ζωή τους, για τις εμπειρίες τους σχετικά με τους βιασμούς και τις αντιδράσεις των οικείων τους. Πρώην στρατιώτες, άνδρες και γυναίκες, του Κόκκινου Στρατού αφηγούνται τα όσα γνωρίζουν, νομίζουν πως γνωρίζουν ή έχουν ακούσει για τα γεγονότα.
Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στις συνέπειες. Ο λόγος δίνεται σε παιδιά που γεννήθηκαν από βιασμούς ενώ διερευνάται και η αντιμετώπιση του φαινομένου από τις διάφορες υπηρεσίες και αρχές.
Το ομότιτλο βιβλίο, που είχε κυκλοφορήσει αρχικά από τις Εκδόσεις Kunstmann Verlag, επανεκδόθηκε το 2005 από τον εκδοτικό οίκο Fischer TB.
ΜΑΝΑ ΖΩΟ – ΜΑΝΑ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
(Muttertier – Muttermensch)
Τηλεοπτικό δοκίμιο. Γερμανία 1998, 63΄
Σενάριο/παραγωγή: Helke Sander
Ηθοποιοί: Claudia Richarz, Elisabeth Badinter, Marie Marcks, Julia Immenkamp, Sophie von Behr, γυναίκες από το πρόγραμμα συγκατοίκησης Olga Rabiata, Petra Streit, Helma Sanders-Brahms, Annegret Stopcyk, Svenja Rossa
Στο ρόλο της “Lucy” η Helke Sander
Κάμερα: Philipp Pfeiffer, Patrick Orth
Μοντάζ: Maria Hemmleb
Επιμέλεια: Doris Hepp, ZDF, ARTE
Διακρίσεις: Βραβείο Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Γυναικείου Κινηματογράφου του Minsk 1999
Η Lucy, το πιθηκοειδές πλάσμα, η Αφρικανή πρόγονός μας, ισχυρίζεται ότι οι πρώτοι άνθρωποι ήταν μητέρες: Η μητέρα έφτιαξε μια φωλιά για να προστατέψει το μικρό της. Έτσι εφηύρε το σπίτι. Με τη φωνή της διαπερνούσε την πυκνή βλάστηση για να διατηρήσει την επαφή με το μικρό της. Έτσι επινόησε την ομιλία. Γυναίκες που αντιμετώπιζαν παρόμοια προβλήματα βοηθούσαν η μία την άλλη: στον τοκετό, στο θηλασμό, στη φροντίδα των μικρών. Έτσι επινόησαν τον πρώτο καταμερισμό εργασιών, θέτοντας τις βάσεις της ανθρωπότητας. Σήμερα η Lucy ρωτάει τις μητέρες, κουνώντας το κεφάλι της: «Τι στο καλό έχετε κάνει από τότε μέχρι σήμερα;»
ΧΩΡΙΟ
(Dorf)
Ντοκιμαντέρ. Γερμανία 2001, 90΄
Σενάριο/Σχόλια: Helke Sander
Παίζουν οι κάτοικοι του χωριού Kortenbeck
Κάμερα: Roswitha Ziegler
Ήχος: Hanno Krieg, Matthias Wrage
Μοντάζ: Helke Sander, Roland Musolff
Μουσική: Barbara Milde
Παραγωγή: Helke Sander, mdr, NDR
Μια γυναίκα από την πόλη πηγαίνει να ζήσει σ’ ένα χωριό που κατοικείται από τη λίθινη ακόμα εποχή και αναφέρεται για πρώτη φορά σε γραπτή πηγή τον 13ο αιώνα. Τι ψάχνει; Τι βρίσκει; Η ιστορία επιβιώνει σε αντικείμενα, αφηγήσεις, έθιμα. Σήμερα η τηλεόραση ορίζει νέους ρυθμούς, η πληθώρα των αγαθών του σούπερ-μάρκετ δημιουργεί νέες διατροφικές συνήθειες.
Το χωριό εξακολουθεί μεν να είναι μια συνεχής ανταλλαγή εμπειριών και καρπών της γης, αλλά αυτό που ήταν κάποτε θα χαθεί.
ΚΑΤΑΜΕΣΙΣ ΣΤΟ MALESTREAM
ΔΙΑΜΑΧΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
(Mitten im Malestream. Richtungsstreits in der neuen Frauenbewegung)
Κινηματογραφικό δοκίμιο. Γερμανία 2005, 92΄
Σενάριο/έρευνα/παραγωγή: Helke Sander
Συμμετέχουν: Halina Bendkowski, Gisela Erler, Peggi Liebisch, Johanna Mierendorff, Helke Sander, Bettina Schoeller, Annegret Stopczyk-Pfundstein, Signe Theill
Κάμερα: Nurith Aviv, Eberhard Geick
Μοντάζ: Inge Behrens
Πολλές γυναίκες θέλουν σαφώς να αποκτήσουν παιδιά. Εκείνο που δεν θέλουν είναι να «τιμωρηθούν» από την κοινωνία γι’ αυτό. Επίσης δεν θέλουν να φέρουν παιδιά σε έναν ολοένα και πιο βίαιο κόσμο. Η προβληματική αυτή απασχόλησε το γυναικείο κίνημα στη Γερμανία πριν από 40 χρόνια. Η συζήτηση αυτή έχει σήμερα σχεδόν ξεχαστεί. Οι συνέπειες όμως, όπως η άρνηση των γυναικών να τεκνοποιήσουν, απασχολούν σήμερα την κοινή γνώμη – συχνά χωρίς στις σχετικές συζητήσεις να ερωτώνται οι άμεσα ενδιαφερόμενες: οι γυναίκες.
Ντοκουμέντα του γυναικείου κινήματος πριν από 40 χρόνια και αποσπάσματα μιας διήμερης συζήτησης με οκτώ γυναίκες για τις αρχές του σημερινού, νέου φεμινιστικού κινήματος.
HANNELORE MABRY – ΕΝΑ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ
(Hannelore Mabry – Ein Portat)
Γερμανία 2005, 32΄
Έρευνα/σενάριο/παραγωγή: Helke Sander
Συμμετέχουν: Hannelore (Lorley) Mabry, Monika Brandmair, Solveig Senft
Κάμερα: Alfred Tichawsky
Ήχος: Martin Langner
Μοντάζ: Inge Behrens
Έχει σχεδόν λησμονηθεί: η Hannelore Mabry (γεν. 1930) υπήρξε υπέρμαχος των γυναικείων δικαιωμάτων, κοινωνιολόγος, ηθοποιός και επικρίτρια της Εκκλησίας. Συνεργάστηκε με το «Φόρουμ γυναικών» για τη δημιουργία ενός φεμινιστικού κόμματος, όπου το παιδί θα βρισκόταν στο επίκεντρο κάθε πολιτικού προβληματισμού. Το γυναικείο κίνημα, που απαρτιζόταν από ολοένα και πιο νεαρά μέλη, συμμεριζόταν όλο και λιγότερο αυτή τη θεωρητική προσέγγιση.
13 – 21 Μαίου 2008
Χώρος: Κινηματογράφος Τριανόν Filmcenter, Κοδριγκτώνος 21 (Πατησίων 101)