Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές μορφές της σύγχρονης φιλοσοφίας και πολιτικής σκέψης. Πρωτοπόρος του υπαρξισμού, συγγραφέας, στοχαστής και ακτιβιστής, διαμόρφωσε έναν τρόπο σκέψης που ενώνει την ατομική ευθύνη με τη συλλογική πράξη, τη φιλοσοφία με τη δράση. Αν και έζησε τον 20ό αιώνα, το έργο του Σαρτρ παραμένει εντυπωσιακά επίκαιρο, καθώς απαντά σε μερικά από τα πιο πιεστικά ερωτήματα της δικής μας εποχής. Τι σημαίνει να είμαι ελεύθερος; Ποια ευθύνη φέρω για τον κόσμο γύρω μου; Ποια είναι η θέση του ανθρώπου μέσα σε μια κοινωνία γεμάτη κρίσεις;

Ο Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι (1932–1986) υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς σκηνοθέτες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, με έργο που άσκησε καταλυτική επίδραση στην εξέλιξη της κινηματογραφικής αισθητικής και θεωρίας. Παρότι η φιλμογραφία του είναι περιορισμένη σε αριθμό, κάθε ταινία του συνιστά ένα ολοκληρωμένο φιλοσοφικό και αισθητικό σύμπαν, στο οποίο ο κινηματογράφος λειτουργεί ως μέσο βαθιάς πνευματικής και υπαρξιακής διερεύνησης.

Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (1918-2007) αποτελεί έναν από τους πιο σπουδαίους και επιδραστικούς σκηνοθέτες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Γεννημένος στις 14 Ιουλίου 1918 στο Ούπσαλα της Σουηδίας, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον αυστηρό και βαθιά θρησκευτικό, με πατέρα ιερέα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της σκέψης και των θεμάτων που αργότερα θα εξερευνούσε στο έργο του. Η έντονη σύγκρουση ανάμεσα στην πίστη και την αμφιβολία, η εσωτερική πάλη με το υπαρξιακό άγχος, η μοναξιά και η ανθρώπινη ευαλωτότητα αποτελούν βασικές θεματικές που διατρέχουν όλη τη δημιουργία του.

Δεν είναι στις λεωφόρους που χτυπάει η καρδιά της πόλης. Είναι στους στενούς δρόμους με τα κακό-συντηρημένα πεζοδρόμια. Είναι στα μικρά μαγαζιά, εκεί όπου ο χώρος μυρίζει καφέ, παλιό ξύλο, φθηνό σαπούνι, και κάτι που δεν περιγράφεται – κάτι σαν χρόνος που δε βιάζεται.

Η αφήγηση αποτελεί την καρδιά του κινηματογράφου, από τις πρώτες προβολές των Lumière έως το σύγχρονο δια δραστικό σινεμά. Ωστόσο, στην ψηφιακή εποχή, όπου ο θεατής γίνεται χρήστης, και η αφήγηση διαχέεται σε πολλαπλές πλατφόρμες, η έννοια της αφηγηματικής λειτουργίας μεταβάλλεται. Δεν πρόκειται πια μόνο για το πώς λέγεται μια ιστορία, αλλά ποιος την λέει, πού την λέει, και πώς αυτή η διαδικασία επηρεάζεται από την τεχνολογία.

Στην καρδιά των πόλεων, μέσα στο σφυγμό του αστικού τοπίου, επιμένουν να στέκονται οι κινηματογράφοι του κέντρου. Κάποιοι παλαιοί και εμβληματικοί, με αναφορές σε δεκαετίες μιας άλλης εποχής· άλλοι πιο σύγχρονοι, αλλά εξίσου φορτισμένοι με την ατμόσφαιρα της πόλης και το βλέμμα στραμμένο στην τέχνη. Στην Αθήνα, ιδιαίτερα, αυτοί οι κινηματογράφοι δεν είναι απλώς χώροι θέασης. Είναι πολιτιστικά τοπόσημα. Είναι χώροι μνήμης, αντίστασης, κοινότητας, πειραματισμού και απόλαυσης.

Ο Λουί Μπουνιουέλ (Luis Buñuel, 1900–1983) υπήρξε μία από τις πιο ριζοσπαστικές και σημαντικές μορφές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Με έργο που εκτείνεται σε περισσότερες από πέντε δεκαετίες και σε διάφορες χώρες —την Ισπανία, τη Γαλλία, το Μεξικό— ο Μπουνιουέλ διαμόρφωσε ένα μοναδικό κινηματογραφικό σύμπαν, στο οποίο το όνειρο, η ειρωνεία και η ανατροπή της συμβατικής πραγματικότητας λειτουργούν ως βασικά εργαλεία αποδόμησης της εξουσίας, της θρησκείας και της αστικής ηθικής.

Στην επιφάνεια της πολιτιστικής ζωής μιας πόλης, συχνά πρωτοστατούν οι μεγάλες σκηνές, τα κλασικά θέατρα, οι επιβλητικές αίθουσες. Κι όμως, στο υπέδαφος αυτής της ζωής, στον παλμό των γειτονιών, στα στενά του κέντρου, αλλά και στις ξεχασμένες βιομηχανικές γωνιές, αναπνέει μια πιο άμεση, τολμηρή και ζωντανή μορφή τέχνης: το μικρό θέατρο. Εκεί όπου ο πειραματισμός δεν είναι εξαίρεση, αλλά κανόνας. Εκεί όπου η περφόρμανς, το σωματικό θέατρο, το devised theatre και η πολυμεσική αφήγηση βρίσκουν έδαφος να ανθίσουν.

Υπήρξε κάποτε μια εποχή που ο ελληνικός κινηματογράφος έπαψε να είναι "ελληνικός" με την έννοια της γραφικότητας, της φολκλόρ αναπαράστασης, του εύκολου μελοδράματος ή της απλοϊκής κωμωδίας. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’60, στα θεμέλια ενός κράτους ταραγμένου, παραδομένου σε πολιτική ένταση και κοινωνική δυσανεξία, γεννήθηκε κάτι ριζικά νέο. Δεν ήταν κίνημα με manifesto. Δεν είχε ονοματεπώνυμο. Αλλά στην πορεία αποκρυσταλλώθηκε ως Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (ΝΕΚ):μια πράξη πολιτισμικής εξέγερσης με όπλο την εικόνα.

Ο ανεξάρτητος κινηματογράφος, γεννημένος από την ανάγκη για αυθεντική έκφραση και απελευθερωμένος από τις επιταγές της μαζικής ψυχαγωγίας, διανύει μια από τις πιο μεταβατικές και γόνιμες φάσεις της ιστορίας του. Στη νέα ψηφιακή εποχή, όπου η τεχνολογία έχει καταργήσει πολλά εμπόδια πρόσβασης και δημιουργίας, ο ανεξάρτητος δημιουργός αποκτά περισσότερη δύναμη, αλλά και μεγαλύτερες προκλήσεις.